- Taşhan
- Eski Arapgir Kalesi
- Bedesten
- Doğanşehir Kalesi
- Taşhoron Kilisesi
- Yusuf Ziya Paşa Camii
- Yeni Cami
- Arapgir Ulu Camii
- Çarşı Camii
- Melik Sunullah Camii
- Kanlı Kümbet
- Somuncu Baba Camii
- Venk Kilisesi
- Emir Ömer Türbesi
- Ulu Cami
- Molla Eyüp Mescidi
- Sıddı Zeynep Kümbeti
- Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı
Eski Malatya Şehir Suru (Kalesi)
Eski Malatya'da olup, geniş bir alanı kaplamaktadır. Yapımına Roma İmparatoru I. Titus zamanında başlanmış olup, Bizans İmparatoru Justinianus (522-565) zamanında son halini almıştır. Beşgen bir görünümde olan surlar, günümüzde harap durumdadır.
Eski Arapgir Kalesi
Sert kayalar üzerine inşa edilmiş kalenin temel kısımları blok taştan diğer kısımları ise kesme taştan yapılmıştır. Kaleye ulaşılan yol boyunca gözetleme mazgalları bulunmaktadır. Anadolu Selçukluları dönemi eseridir.
Doğanşehir Kalesi
Doğanşehir ilçesinde olup, beşgen bir görünüme sahiptir. Roma döneminde yapılmıştır.
Yusuf Ziya Paşa Camii
Malatya şehir merkezinde yer alan cami, 1792 yılında Yusuf Ziya Paşa’nın oğlu Şadi Paşa tarafından, annesi Ayşe Hatun adına, 14,5x7,5m boyutlarında, kesme taştan yapılmış olup, ana mekân 4 ahşap sütunun taşıdığı ahşap bir çatı ile kaplanmıştır. Sonradan yapılan minaresi ve birbirine açılan iki adet tonozlu mezar vardır.
Yeni Cami
Malatya kent merkezinde bulunan cami, 1912 yılında Mustafaoğlu Yusuf tarafından kesme taştan yapılmış olup, büyük bir kubbeyle kaplıdır. Güney duvarının her iki yanında ikişer şerefeli 2 minare bulunmaktadır
Ulu Cami
Kentin doğusunda Battal Gazi ilçesinde yer alan yapı, 1224 yılında, Selçuklu Hükümdarı I. Alâeddin Keykubat zamanında yapılmış olup, mimarı Mansur bin Yakup’tur. Plan ve yapımında kullanılan malzeme bakımından İran’daki Büyük Selçuklu camilerinin Anadolu’daki anıtsal bir örneği olan caminin yazıtı, bugün şehir müzesinde bulunmaktadır. Eyvanlı cami planlarının Anadolu’daki tek örneğidir.
Mihrap önü kubbesi, buna bağlı eyvan ve ortası havuzlu iç avlu yapının özünü oluşturmaktadır. Eyvanın ön yüzü patlıcan moru çiniler ve tuğlanın çeşitli şekillerde dizilişiyle elde edilen geometrik motiflerle süslenmiştir. Caminin dışarıya açılan, biri batıda diğeri doğuda yer alan iki anıtsal portalı vardır. Tamamen tuğladan yapılan minarenin gövde kısmı ayakta bulunmaktadır.
Melik Sunullah Cami
Eski Malatya’da (Battalgazi) de yer alan cami, yöre halkınca “Vaiz Ocağı-Vaiz Baba” adıyla anılmaktadır. 1394 yılında Abdullah Hüsnü oğlu Çerkez tarafından yaptırılan camiden günümüze ulaşan tek bölüm, tuğla minare olup, diğer bölümler yapılan tamiratlarla özgünlüğünü yitirmiştir
Somuncu Baba Camii
Darende ilçesinin eski Darende kısmında bulunmaktadır. Ana mekânı kare planlı olup, tek bir kubbeyle kapatılmıştır. Kubbe, içten tromplar, dıştan altıgen kasnak üzerine oturtulmuştur.
Cami içinde Şeyh Hamid-i Veli ve oğlu Halil Tayyib’in sandukaları bulunmakta olup, minare ve cami arasında, temellerin üzerinde L planlı iki katlı medrese yer almaktadır. İkinci kat tamamen yıkık olup, caminin ön kısmındaki bölme Abidin Paşa tarafından yaptırılmıştır. Tek minareli olan cami, 17. yüzyılda yapılmış bir Osmanlı eseridir.
Çarşı Camii
Malatya kent merkezinde bulunan cami, 17. yüzyıl sonlarında kiliseden camiye dönüştürülmüştür. Dikdörtgen planlı ana mekân üç nefe ayrılmış olup, neflerin üzeri kaburgalı haç tonozla örtülmüştür. Doğuda yer alan mihrap iptal edilerek, güney duvarı üzerine yeni bir mihrap yapılmıştır.
Arapgir Ulu Camii
Arapgir’de bulunan cami, bitişik diğer binalarla beraber yapılmış bir külliyedir. Dıştan kesme taş olan yapının iç dolgusu moloz taşlardır. Giriş kapısı ekseni üzerinde arka arkaya iki kubbeli bölüm, tam karşıda da mihrap yer almaktadır.
Mihrabı abartılı bir büyüklüğe sahiptir ve geometrik motiflerle süslenmiştir. Minaresi ve kitabesi olmayan caminin, planı ve süsleme özelliklerine bakılarak, 1334 yılında İlhanlılar döneminde yapıldığı tahmin edilmektedir. Doğu yönünde bir kapıdan ana mekâna girilmektedir.
Molla Eyüp Mescidi
Arapgir’in Osman Paşa Mahallesi’nde bulunan yapı, diğer mescit türlerinden farklı olarak karmaşık bir görünüme sahiptir. Girişi, batı duvarının kuzey köşesinde, toprak seviyesinden aşağıda yapılmıştır.
Kayalara yaslanan kuzey duvarı, içte yer alan ağır payelerle desteklenmiştir. Yan duvarlar sağır kemerlerle donatılmış olup, mescidin kemer ayakları üçe bölünmüş ve üçgenlerle tezyin edilmiştir. Mihrap tahrip olduğundan özelliği bilinmemektedir. Minaresi ve kitabesi olmayan yapı bir Osmanlı eseridir.
Emir Ömer Türbesi
Eski Malatya surları içinde bulunan türbe, 1563 yılında yaptırılmıştır. Kare bir plan üzerine oturtulmuştur.
Kanlı Kümbet
Battalgazi ilçesinde, eski mezarlığın içinde yer alan kümbet, 13. yüzyıl başlarında inşa edilmiştir. Kesme taş ve tuğla karışımı duvar örgüsü ile dikkat çeken kümbet, tuğla kubbe ile örtülmüştür.
Sıddı Zeynep Kümbeti
Battalgazi ilçesinde bulunan Sıddı Zeynep Kümbeti, sekizgen bir plana sahiptir. Üzeri piramit bir çatı ile örtülüdür.
Venk Kilisesi
Malatya’nın Çamurlu köyünde olan kilise, 13. yüzyılda yapılmış olup, 12.5x6.9m boyutlarında, kesme taştan ve tonoz örtülüdür. Kapının karşısında ise basamakla çıkılan bir apsis yer almaktadır.
Taşhoron Kilisesi
Malatya kent merkezinde, Çavuşoğlu Mahallesi’nde bulunan yapı, 17. yüzyıl özelliğini göstermekte olup, ahşap kubbesi çökmüştür.
Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı
Battalgazi ilçesinde bulunan kervansaray, 1632 yılında Sultan IV. Murat’ın silahtarı Bosnalı Mustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır. Revaklı bir avlu, kapalı bölüm ve iki dikdörtgen mekândan oluşmaktadır. Girişin üzerinde, merdivenlerle çıkılan mescit yer almaktadır.
Bedesten
Eski Darende ilçesinde yer alan dikdörtgen bir yapı olup, küçük iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde karşılıklı olarak altı dükkân bulunmaktadır. İkinci bölümde ise karşılıklı dokuz dükkân yer almaktadır. Hacı Hüseyin Paşa Arastası olarak da bilinen yapının 18. yüzyılda yapıldığı düşünülmektedir.
Taşhan
Hekimhan ilçesinde, Malatya-Sivas karayolu üzerinde yer almaktadır. Selçuklu hanlarının geleneklerini devam ettiren yapı, önde revaklı kare avlu, avluyu takiben de hol kısmından oluşur. Avlunun etrafı ölçüleri birbirini tutmayan odalarla çevrelenmiştir. Odaların üstü beşik tonozla örtülü olup, içlerinde birer ocak vardır.